Wedstrijdgeschiedenis
De naam
De Internationale Beiaardwedstrijd Koningin Fabiola wordt voor het eerst georganiseerd in 1987 door de Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn, Internationaal Instituut voor Beiaardkunst. De ambities liggen heel hoog, want de nieuwe wedstrijd mikt op het allerhoogste niveau. Het doel: een "Elisabethwedstrijd" voor de beiaard oprichten. De stuwende kracht achter dit initiatief is de toenmalige directeur Jo Haazen. Koningin Fabiola, die reeds eerder haar bescherming verleende aan het voornoemde instituut, wordt bereid gevonden om haar naam aan de wedstrijd te verbinden. Ze zal in 1990 en 1998 de finale bijwonen en persoonlijk de eerste prijs uitreiken.
Hoog niveau
In 1987 wil men met de nieuwe wedstrijd een alternatief bieden voor de vroegere wedstrijden van de Beiaardschool, waaronder de prijs Leon Henry en de prijs Prosper Verheyden. De lat wordt wel een flink stuk hoger gelegd. Een muziekcommissie, samengesteld uit docenten van de Beiaardschool en vooraanstaande musici, tekent een wedstrijd uit van het allerhoogste niveau. Aan de deelnemers wordt gevraagd om een repertorium voor te leggen van tien werken van de hoogste moeilijkheidsgraad, verdeeld over drie stijlperiodes. Dit wordt aangevuld met twee plichtwerken. Die worden speciaal voor de wedstrijd gecomponeerd.
Oorspronkelijk wordt de wedstrijd om de drie jaar georganiseerd. Vanaf 1998 schakelt men over naar een vijfjaarlijkse cyclus, met uitzondering van de zevende editie. In 2014 vindt immers in Antwerpen en Brugge het congres plaats van de Wereld Beiaard Federatie. Reden genoeg dus om de Internationale Beiaardwedstrijd Koningin Fabiola met een jaar uit te stellen. De wedstrijd wordt in overleg met de Vlaamse Beiaardvereniging als pre-congres opgenomen in het programma van het congres zodat meer buitenlandse beiaardiers kunnen deelnemen aan de wedstrijd of als publiek de wedstrijd bijwonen.
Voorgaande plichtwerken
Voor het verplichte werk doet men telkens beroep op gerenommeerde componisten, die vertrouwd zijn met de beiaard:
- 1987: Sonate voor beiaard van Jos Van Looy, docent aan het Koninklijke Vlaams Muziekconservatorium Antwerpen en directeur van de Muziekacademie van Lier.
- 1990: Ballade voor beiaard van Peter Cabus, docent aan het Koninklijk Conservatorium te Brussel en directeur van het Stedelijk Conservatorium van Mechelen.
- 1993: Prelude, Adagio and Fugue van John Gouwens, beiaardier en organist van Culver Military Academy, Culver (Indiana, USA). Dit werk is de winnaar van de compositieprijs, die dat jaar door de Koninklijke Beiaardschool wordt georganiseerd.
- 1998: Sprookje op de naam Fabiola van Kristiaan Van Ingelgem, docent aan het Koninklijke Vlaams Muziekconservatorium Antwerpen en gerenommeerd concertorganist.
- 2003: We ring, we chime, we toll van Geert D'hollander, docent aan de Koninklijke Beiaardschool en stadsbeiaardier van Antwerpen. Dit werk is de winnaar van de compositieprijs, die dat jaar door de Koninklijke Beiaardschool wordt georganiseerd.
- 2008: Soliloquy van John Courter, beiaardier van Berea College, Berea (Kentucky, USA) en een van de belangrijkste componisten van beiaardmuziek in de VS.
- 2014:
- Playback for Carillon van Frédéric Devreese, internationaal gerenommeerd Belgisch componist en dirigent
- Elegie for carillon, solo clarinet and string orchestra van Geert D’hollander.
Internationale aandacht
Dat de Internationale Beiaardwedstrijd Koningin Fabiola wereldwijd van aandacht geniet, wordt aangetoond door de grote diversiteit van deelnemers. Sedert de eerste editie hebben beiaardiers uit een groot aantal landen deelgenomen: België, Nederland, Frankrijk, de Verenigde Staten, Rusland, Denemarken, Australië, Polen, Portugal en Spanje. Verschillende laureaten bekleden vandaag prominente plaatsen als docent aan beiaardopleidingen of zijn titularis van de belangrijkste torens.
De eerste laureaten van de voorbije edities zijn:
- 1987: Geert D'hollander (België)
- 1990: Boudewijn Zwart (Nederland)
- 1993: Gideon Bodden (Nederland)
- 1998: Tom Van Peer (België)
- 2003: Twan Bearda (België)
- 2008: Kenneth Theunissen (België)
- 2014:
- 1. Joey Brink (USA)
- 2. Brian Tang (USA)
- 3. Thomas Laue (Australië)
- 4. Rien Donkersloot (Nederland)
- 5. Philippe Beullens (België)
Tijdens de wedstrijd van 2014 wordt er tijdens de laatste finaledag niet meer op de beiaard van de Sint-Romboutstoren gespeeld. De slotdag vind plaats in het Cultuurcentrum waar de laureaten een ultieme test moeten ondergaan: op een kamerbeiaard in samenspel gaan met een klarinet solo en een strijkorkest. Hiermee volgt men een nieuwe evolutie in de beiaardkunst. Het klassieke toreninstrument doet dankzij de ontwikkeling van kleine mobiele beiaarden zijn intrede in de concertzaal.