Klok en beiaard in Vlaamse cantates en oratoria in de 19de en 20ste eeuw - Elke Ausloos
De thesis ‘Klok en beiaard in Vlaamse cantates en oratoria in de 19de en 20ste eeuw’ beoogt enerzijds een niet-exhaustief doch uitgebreid overzicht te leveren van cantates, oratoria en massaspelen van Vlaamse componisten in de 19de en 20ste eeuw waarbij klokken, beiaard of beiaardier op een of andere manier betrokken zijn. Anderzijds wordt dieper ingegaan op de verschillende vormen van muzikale en buitenmuzikale symboliek die aan klok en beiaard worden toegekend in deze werken.
De eindverhandeling is opgebouwd in drie delen. Het eerste deel gaat in op de periode van de 19de-eeuwse Romantiek, waarin de beiaard als muzikaal instrument een relatief donkere tijd doormaakt. Toch treedt in deze periode een belangrijke extra-muzikale symboliek voor de beiaard op de voorgrond: klok en beiaard worden gebruikt als een nostalgisch nazinderen van het verleden. Daarenboven wordt dit aspect voor zowel Belgicistische als Vlaams-nationale doeleinden gebruikt. Werken als de Rubenscantate en de Conscience-cantate van Peter Benoit, Klokke Roeland van Edgar Tinel worden besproken vanuit historisch, cultureel en musicologisch oogpunt. Het tweede deel behandelt de periode aan het einde van de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw. De beiaard floreert: onder impuls van onder andere pionier Jef Denyn in Mechelen groeit de belangstelling voor de beiaard. Getuige hiervan zijn koorwerken die hulde brengen aan Jef Denyn en de heropbloei van de beiaardkunst, of zelfs aan specifieke klokken zoals die van de Romboutstoren zoals De Beiaardier van August De Boeck of Het Bronzen Hart van Gaston Feremans. In het derde deel worden klokken en beiaard – voornamelijk klokken – in het katholieke Vlaamse landschap van de eerste helft van de 20ste eeuw beschreven in het kader van de modernisering, secularisering en technologisering. Staf Nees schreef bijvoorbeeld een Beiaardcantate voor de abdij van Postel, maar ook in het Heilig Bloedspel van Arthur Meulemans ontbreekt het niet aan klok en beiaard.
Deze studie illustreert de diversiteit aan symboliek rond klokken en beiaard in cantates, oratoria en massaspelen uit de 19de en 20ste eeuw en tracht zo tegelijk mooi maar onderbelicht muzikaal erfgoed van Vlaamse componisten te verbreiden.